Kolejny rok za nami. A wraz z nimi tysiące istotnych wydarzeń, o których zapomnieliśmy lub po prostu nie usłyszeliśmy. Styczeń 2011 to dla mnie – autora Liberté! – ostatnia okazja by się nimi z Państwem podzielić. Poniżej zupełnie subiektywny wybór 36 zdarzeń z ubiegłego roku.
Jak powstał poniższy zestaw? Dla każdego miesiąca przyporządkowałem po trzy wydarzenia – jedno związane bezpośrednio z Polską, dwa mające oddźwięk globalny. Nie koniecznie są to wydarzenia w danym miesiącu obiektywnie najważniejsze. O niektórych najpewniej mało kto z Państwa słyszał. Wszystkie związane są natomiast bardzo mocno z wolnością: społeczną, polityczną lub ekonomiczną. A to przecież w Liberté! najważniejsze. Życzę miłej lektury.
Styczeń
- Blogerzy protestują przeciwko planom cenzurowania Internetu. Rząd się ugina i rezygnuje z wprowadzenia przepisów, które umożliwić miały blokowanie stron zawierających pornografię dziecięcą lub hazard. Po kilku miesiącach pomysł powraca jak bumerang – tym razem na poziomie Unii Europejskiej
- Wybory prezydenckie na Ukrainie. Pięć lat po „pomarańczowej rewolucji” do władzy dochodzi Wiktor Janukowycz. Prozachodnią opozycję trawi konflikt pomiędzy dawnymi liderami, zaś jedną z ostatnich decyzji odchodzącego prezydenta Juszczenki jest uhonorowanie związanego z UPA Bandery. Ukraina zaczyna spoglądać się na Wschód. Zdobycze rewolucji zostają zaprzepaszczone.
- Irański konsul w Norwegii ustępuje w proteście przeciwko władzom. Świat wciąż żyje krwawym stłumieniem protestów po irańskich wyborach z grudnia 2009 roku. Tymczasem już w grudniu amerykański ambasador stwierdza, że „irańska opozycja to nie Solidarność”. Ma rację, w kraju ajatollahów wciąż bez zmian.
Luty
- Platforma przedstawia projekt nowej konstytucji. Tak, to był zdecydowanie dobry rok dla konstytucjonalistów. Swoje projekty przedstawiły wszystkie ważniejsze partie, PO zdążyła nawet zaprezentować dwa – żaden z nich nie proponuje obiecywanych JOWów czy likwidacji Senatu. Pierwszy ograniczyć miał rolę prezydenta, drugi dodać ma rozdział dotyczący relacji z Unią Europejską.
- Trwający cztery i pół miesiąca strajk głodowy rozpoczyna na Kubie Guillermo Farinas. Kończy, kiedy władze zwalniają z więzień kilkudziesięciu opozycjonistów. Za swoje poświęcenie uhonorowany zostaje przez Parlament Europejski Nagrodą Sacharowa. Władze Kuby nie pozwalają mu na opuszczenie kraju, więc podczas uroczystości krzesło pozostaje puste. Silny dowód na słabą pozycję Unii na świecie i brak zmian na Kubie.
- Duński dziennik „Politiken” przeprasza muzułmanów za opublikowane kilka lat wcześniej karykatury proroka Mahometa. Przez swoich dotychczasowych zwolenników zostaje oskarżony o zdradę idei wolności prasy. Sama karykatura przedstawia proroka Mahometa z bombą umieszczoną w turbanie, zaś jej autora próbowano kilkukrotnie zabić – ostatnio w styczniu 2010 roku.
Marzec
- Premierowy pokaz „Władcy marionetek” Tomasza Sekielskiego. Jeden z najpopularniejszych dziennikarzy TVN pokazuje, jak politycy okłamują wyborów i manipulują nimi. Wkrótce po premierze o manipulację i błędy warsztatowe oskarżony zostaje sam autor. Mimo to, wciąż nie wiadomo co dokładnie stało się z zebranymi przez PO podpisami Polaków żądających likwidacji Senatu oraz wprowadzenia do ordynacji JOWów.
- Obama podpisuje ustawę o reformie systemu ubezpieczeń zdrowotnych. Republikanie obwieszczają początek socjalizmu w USA, zaś kilka miesięcy później demokraci tracą większość w Izbie Reprezentantów. W grudniu Sąd Konstytucyjny stanu Wirginia uznaje zapisy wprowadzanej ustawy za niezgodne z ustawą zasadniczą. Koniec ze sztandarowym pomysłem Obamy?
- Google przestaje cenzurować Internet w Chinach. Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z przebłyskiem idealizmu, czy z pragmatycznymi wyliczeniami biznesowymi pozostaje nam tylko się cieszyć – razem z takimi organizacjami jak Amnesty International czy Reporterzy bez Granic.
Kwiecień
- W Smoleńsku rozbija się samolot z 96 osobami lecącymi na obchody rocznicy mordu katyńskiego. Giną m.in. Prezydent RP z małżonką, Prezes NBP, czołowi politycy wszystkich opcji.
- W Arizonie uchwalony zostaje „Support Our Law Enforcement and Safe Neighborhoods Act„. Policja ma obowiązek kontrolować osoby, które wyglądają lub zachowują się jak nielegalni imigranci. Nowe prawo zostaje uznane za rasistowskie, sama Arizona pada zaś ofiarą bojkotu – m.in. ze strony Los Angeles i zespołu Rage Against The Machine. Obowiązywanie części przepisów zostało zawieszone przez sąd.
- Obligacje Grecji uznane zostają przez S&P za „śmieciowe”. Przez kraj przetaczają się kolejne fale strajków, zaś przyszłość euro zostaje poważnie zagrożona. Ostatecznie udaje uchwalić się plan pomocowy dla Grecji, lecz sytuacja w Unii Europejskiej wciąż nie jest najlepsza.
Maj
- W Warszawie zorganizowany został kolejny Marsz Wyzwolenia Konopi. Wzięło w nim udział kilka tysięcy osób. Podobnych manifestacji było zresztą w tym roku znacznie więcej. Efektów na razie nie widać.
- Wybory parlamentarne w Wielkiej Brytanii. Pierwszy od kilkudziesięciu lat pat powyborczy i niespodziewana koalicja liberalnych demokratów z konserwatystami. Celem koalicji jest przeprowadzenie koniecznych radykalnych reform, a Lib-Demsów przede wszystkim zmiana ordynacji wyborczej na bardziej proporcjonalną.
- Flotylla Wolności zatrzymana przez izraelskich komandosów. Na statku z pomocą humanitarną dla mieszkańców Strefy Gazy ginie dziewięciu tureckich obywateli. Każda ze stron o spowodowanie ofiar obwinia drugą, świat nie ma jednak wątpliwości: winny jest Izrael. W efekcie rząd Izraela zapowiada złagodzenie blokady Strefy Gazy.
Czerwiec
- Pierwsza tura wyborów prezydenckich. Uznawany za najbardziej liberalnego kandydata Andrzej Olechowski zdobywa 242439 głosów – krzyżyk stawia więc przy nim zaledwie 1.44% biorących udział w wyborach Polaków. Do drugiej tury przechodzą Bronisław Komorowski i Jarosław Kaczyński.
- Korea Północna bierze udział w mistrzostwach FIFA w RPA. I przegrywa w każdym z trzech rozegranych meczy. Cały świat zastanawia się natomiast, czy koreańskim piłkarzom po powrocie do kraju zagraża niebezpieczeństwo.
- 6-letnia Alyssa Thomas dowiaduje się, że została umieszczona na liście pasażerów podejrzanych o terroryzm. Rzecznik Transportation Security Administration powiedział Fox News, że lista jest ważnym elementem ochrony przed osobami powiązanymi z terroryzmem. Dziewczynka znalazła się na liście prawdopodobnie w skutek szarpaniny ze swoją siostrą.
Lipiec
- Rafał Betlejewski pali stodołę w Jedwabnem. Wraz ze stodołą płoną kartki z przewinieniami Polaków. To część prowadzonej przez artystę akcji „Tęsknię za Tobą Żydzie”. Jak informuje portal nacjonalista.pl prawdziwi Polacy za Żydami nie tęsknią, bo za czym? Akcja Betlejewskiego jak widać była potrzebna.
- Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości uznaje niepodległość Kosowa. Jedno z najciekawszych wydarzeń dotyczących prawa międzynarodowego. Głos w sporze o to co ważniejsze: prawo do samostanowienia czy integralność terytorialna istniejących państw.
- Parlament w Irlandii przyjął ustawę o związkach homoseksualnych. Przepisy zostały przyjęte bez głosowania i wzbudzają silne kontrowersje irlandzkiego kościoła katolickiego. Tym samym liczba państw Unii Europejskiej, które nie uznają związków osób tej samej płci zmalała do ośmiu. Podobnie jak w Polsce, odpowiednie przepisy nie obowiązują w Bułgarii, Estonii, Grecji, Litwie, Łotwie, Rumunii i Słowacji.
Sierpień
- Bitwa o Krzyż. Jedno z najważniejszych wydarzeń mijającego roku. Zmieniło stosunek części Polaków do Kościoła Katolickiego i skłoniło Janusza Palikota do odejścia z Platformy Obywatelskiej. Przez chwile były nawet szanse na trzęsienie na polskiej scenie politycznej. Nic z tego nie wyszło. Polacy nie pokochali liberalnego programu Ruchu Poparcia.
- Rusza program deportacji Romów z Francji. Z jednej strony Francja zostaje oskarżona o łamanie praw człowieka, z drugiej dochodzi do próby sił między organami unijnymi a państwem członkowskim.
- USA oficjalnie kończą operacje bojowe w Iraku. Amerykańscy żołnierze wciąż szkolić będą jednak irackie siły porządkowe. Stany Zjednoczone zapowiedziały jednocześnie wzmocnienie sił koalicyjnych w Afganistanie. Wojna w Iraku rozpoczęła się 20 marca 2003 roku, zaś jej wynikiem miało być wprowadzenie w państwie demokracji. 10 grudnia rząd Iraku przyłączył się do prowadzonego przez Chińską Republikę Ludową bojkotu i żaden z przedstawicieli republiki nie pojawił się na uroczystości wręczenia Nagród Nobla.
Wrzesień
- Leszek Balcerowicz uruchamia licznik długu publicznego. 28 września pokazuje on, że Polska ma do spłacenia 724 miliardów złotych długu. Przeciwnicy nazywają akcje populistyczną. Trzy miesiące później zegar wskazuje już 765 miliardów, w 2011 roku cyferblat wskaże 811 mld, czyli 54,2% PKB.
- Amerykański pastor postanawia spalić Koran. W ten sposób upamiętnić chce wydarzenia z 11 września 2001 roku. Muzułmanie protestują, zaś najwięksi światowi przywódcy proszą go, by tego nie robił i grożą wybuchem kolejnej fali terroru. Terry Jones zmienia plany – Koran pozostaje nie tknięty, ja zaś zastanawiam się jakie są w tym przypadku granice wolności słowa.
- W Afganistanie odbywają się wybory do Zgromadzenia Narodowego. Mimo groźby ataków terrorystycznych frekwencja wyniosła w nich około 40%. Komisje musiały unieważnić blisko jedną czwartą głosów, ale i tak Afgańczykom należą się gratulacje – w ostatnich wyborach samorządowych w Polsce do urn poszło zaledwie 7% obywateli więcej, a warunki do głosowania mamy przecież zupełnie inne.
Październik
- Sejm przyjmuje zakaz handlu dopalaczami Nowe przepisy zostają wprowadzone w błyskawicznym tempie po serii prasowych doniesień na temat kolejnych osób, które prawdopodobnie zatruły się dopalaczami. Sposób wprowadzenia nowych przepisów budzi poważne zastrzeżenia konstytucjonalistów, same zapisy po krótkim okresie okazują się dziurawe: dopalacze zaczynają być sprzedawane korespondencyjnie w zgodzie z prawem z terenu Czech.
- Zakończone zostają prace nad ACTA, czyli Układ o Zwalczaniu Podrabiania w handlu. Układ negocjowany był w warunkach zupełnej tajności, zaś jego przepisy mogą według krytyków naruszać prawa człowieka, m.in. prawo do prywatności.
- Ogłoszone zostają tegoroczne Nagrody Nobla. Pokojową otrzymuje chiński dysydent Liu Xiaobo, literacką peruwaiński pisarz i eseista Mario Vargas Llosa, ekonomiczną profesorowie Peter Diamond, Dale Mortensen i Christopher Pissarides. Po raz pierwszy od kilku lat werdykt Komitetu Noblowskiego nie budzi na Zachodzie silnych kontrowersji.
Listopad
- Wybory samorządowe w Polsce. Z jednej strony niska, choć niezła jak na te wybory, frekwencja (47%), z drugiej nadzwyczaj dobry wynik komitetów wyborczych niezależnych od ogólnopolskich partii politycznych. Kontrowersje wzbudzał też slogan wyborczy Platformy Obywatelskiej („Nie róbmy polityki”), zaś największym zaskoczeniem okazało się 3. miejsce Polskiego Stronnictwa Ludowego.
- Publikacja depesz z amerykańskich ambasad w Wikileaks. Po opublikowaniu filmu pokazującego atak amerykańskiego śmigłowca na dziennikarzy oraz tysięcy raportów dotyczących wojny w Afganistanie i Iraku serwis kojarzony z Julianem Assangem znowu szokuje. I chociaż w ciągu pierwszego miesiąca udało się opublikować zaledwie 1947 depesz z 251287 przeznaczonych do publikacji, to światowa opinia publiczna już dowiedziała się o rzeczach, które mogą dziwić. Sam Assange został zaś oskarżony o gwałt i czeka w Wielkiej Brytanii na proces o ekstradycję.
- Uchwalony zostaje pakiet pomocowy dla Irlandii. Kolejna odsłona kryzysu finansowego w Europie. I wciąż powracające pytanie o przyszłość euro i pozycję Niemiec w Europie, a więc o los Unii Europejskiej. Odpowiedź poznać możemy już w tym roku.
Grudzień
- Chaos na kolei. Zmiana rozkładu jazdy w połączeniu z normalnymi o tej porze opadami śniegu praktycznie paraliżuje komunikację w całym kraju. Z rządu odejść musi wiceminister infrastruktury, zaś Polacy jeszcze raz mają okazję zastanowić się nad tym, co powinno być prywatne, co państwowe i na jakich warunkach.
- Opublikowany został Democracy Index 2010. Autorzy przygotowywanego przez Economist Intelligence Unit raportu piszą o demokracji w odwrocie. Zmniejszyła się liczba krajów całkowicie demokratycznych, w większość państw pogorszyła się jakość swobód demokratycznych. Polska znajduje się na 48 miejscu rankingu i w ciągu ostatnich dwóch lat spadła o trzy miejsca.
- Wybory prezydenckie na Białorusi. Frekwencja rzędu 23%, podejrzenia o fałszerstwa wyborcze oraz pobicia i prześladowania działaczy opozycyjnych. Aleksander Łukaszenka po raz kolejny udowodnił, że Białoruś zasługuje na miano ostatniej dyktatury w Europie.
?