Rok 2022 jeszcze nie zdążył się dobrze zacząć i rozkręcić, gdy do polskich księgarni trafiła prawdziwa wydawnicza bomba. „Twoja kaczka jest moją kaczką”, ostatni zbiór opowiadań nieznanej dotąd w Polsce Deborah Eisenberg, po mistrzowsku przetłumaczony przez Kaję Gucio i Krzysztofa Majera, cieszy nasze oczy odważną zielenią okładki dzięki wydawnictwu Cyranka. A w środku czeka na nas neurotyczny świat, który serwowany jest z ironią i dystansem znanym nam z filmów Woody’ego Allena czy twórczości Fran Lebowitz. Jednak przy sarkastycznej paplaninie wymienionej dwójki, Eisenberg jawi się niczym chirurg przy operacyjnym stole, metodycznie planuje poszczególne cięcie. Każde słowo w zdaniu, każde zdanie w akapicie jest cyzelowane do perfekcji, efekt końcowy? Klękajcie narody!
Tymczasem gadulstwo egocentrycznych „allenów” i „lebowitzów” staje się pożywką dla jej twórczości. Zanurzeni we własnym ja, traktujący materiał z własnej kozetki terapeutycznej za najlepsze tworzywo twórcze, lądują jak śliwki w kompot na kolejnych stronach jej opowiadań. Niczym sprawny entomolog, Eisenberg potrafi ich przyszpilić, a my oglądamy najlepszy rozkład ich skrzydełek przez szybkę w gablocie. Wyobrażam ją sobie, jak stoi pod ścianą na nowojorskiej domówce i słucha ich monologów, obserwuje mimikę i gesty. Sama świadomie unika wątków autobiograficznych, choć przyznaje, że jej pierwsze opowiadanie „Days” pierwotnie było pomyślane jako non-fiction i usiadła do niego kiedy jako czterdziestolatka postanowiła rzucić palenie.
W dużej mierze Eisenberg zaczęła pisać, kiedy jej dawne uzależnione od nikotyny „ja” -jak sama to ujmuje – „zostawiła żeby umarło na ulicy”. Odtąd sprawy potoczyły się szybko, po tym jak The New Yorker opublikował jej opowiadanie Transactions in a Foreign Currency, rok później ukazał się pierwszy zbiór opowiadań pod tym samym tytułem. W sumie, nie licząc dwóch kolekcji dzieł zebranych, Eisenberg wydała do tej pory pięć zbiorów opowiadań, oprócz wymienionego pierwszego oraz właśnie wydanego w Polsce ostatniego zbioru, ukazały się także w 1992 Under the 82nd Airborne, w 1998 All Around Atlantis oraz Twilight of the Superheroes w 2006 roku.
Jej opowiadania bardzo szybko spotkały się z uznaniem krytyki. Od 1986 roku sześciokrotnie nagradzano ją O. Henry Awards nagrodą przyznawaną za wybitne osiągniecia w pisaniu krótkich form literackich. W 2009 roku została nagrodzona grantem dla geniuszy ,jak potocznie nazywa się MacArthur Fellowship, na swoim koncie ma także Rea Award z 2000, Whiting Award oraz Guggenheim Fellowship oba przyznane jej w 1987 oraz PEN/Faulkner Award for Fiction oraz PEN/Malamud Award for Excellence in the Short Story, które otrzymała odpowiednio w 2011 oraz 2015 roku. Od 2007 roku jest członkiem Amerykańskiej Akademii Sztuk i Literatury. Za jej ostatni zbiór opowiadań „Twoja kaczka jest moją kaczką” otrzymała w 2018 The Story Prize.
Oprócz pisania krótkich form literackich Eisenberg próbowała także swoich sił w teatrze oraz przemyśle filmowym, pisząc sztuki, scenariusze, a także pojawiąc się epizodycznie przed kamerą. Polscy widzowie mieli możliwość docenić jej talent w „Niech gadają” nakręconym przez Stevena Soderbergha obrazie, który na Netflixie znalazł się na początku pandemii. Na płynącym do Europy transatlantyku Meryl Streep, Dianne Wiest oraz Candice Bergen umilały nam życie, wzajemnie nie umilając sobie podróży. Podobnie jak w jej opowiadaniach, Eisenberg dała nam możliwość zbliżenia się do swoich bohaterów, mogliśmy podglądać ich roztrzęsiony niczym galareta świat, aby na koniec zdać sobie sprawę, że patrzymy w lustro.
Fundacja Liberte! zaprasza na Igrzyska Wolności w Łodzi, 14 – 16.10.2022. Partnerem strategicznym wydarzenia jest Miasto Łódź oraz Łódzkie Centrum Wydarzeń. Więcej informacji już wkrótce na: www.igrzyskawolnosci.pl
