Gry komunikacyjne – jak i z kim grasz, przywódco?

Czy zdarza się wam prowadzić rozmowy i zastanawiać się, co się dzieje, że wasz rozmówca „mówi innym językiem” albo sprawia wrażenie, jakbyście mówili do niego w obcym dla niego języku i kompletnie nie jest w stanie zrozumieć waszej perspektywy?  Co sprawia, że niejednokrotnie poważne i trudne rozmowy z niemalże obcą nam osobą płyną gładko, są konstruktywne i na końcu generują stabilne i dobre rozwiązania lub pomysły? Co właściwie dzieje się podczas komunikacji między ludźmi?

Im bliżej prawdy, tym prościej – usłyszałam ostatnio od dobrze mi znanego dojrzałego przedsiębiorcy, podczas rozmowy o komunikacji i relacjach międzyludzkich. No dobrze, ale jakie są te nasze prawdy? Czy zdarza się wam prowadzić rozmowy i zastanawiać się, co się dzieje, że wasz rozmówca „mówi innym językiem” albo sprawia wrażenie, jakbyście mówili do niego w obcym dla niego języku i kompletnie nie jest w stanie zrozumieć waszej perspektywy?  Co sprawia, że niejednokrotnie poważne i trudne rozmowy z niemalże obcą nam osobą płyną gładko, są konstruktywne i na końcu generują stabilne i dobre rozwiązania lub pomysły? Co właściwie dzieje się podczas komunikacji między ludźmi? Do jakiego stopnia skuteczność komunikowania się z naszym rozmówcą jest w naszych mocach, a gdzie nie mamy na nią wpływu? Jak się komunikować i czy w ogóle panowanie nad tym jest w zasięgu i możliwości przywódcy? W kwietniowym numerze „Liberté!” pisałam o wyborze, o tym, że zawsze go mamy. Chciałabym poświęcić kolejne dwa artykuły tematowi wyborów w naszej przywódczej komunikacji. Tych świadomych i tych nieświadomych. Tych zależnych od nas i tych, których dokonuje nasz rozmówca. Przyjrzę się komunikacji, której paradoks polega na tym, że ma potencjał być zarówno źródłem sukcesu, jak i wielkiej porażki przywódców. Chciałabym zachęcić was do przyglądnięcia się komunikacji z poziomu matrycy stworzonej z Process Communication Model i teorii analizy transakcyjnej. Do zestawienia tych dwóch matryc zainspirowała mnie wybita trenerka PCM Joanna Delbar. Dziękuję Asiu, a was zachęcam do zagłębienia się w matrix gier komunikacyjnych. Patrzenie na proces porozumiewania się z perspektywy tej matrycy jest dla mnie dużą inspiracją i narzędziem do prowadzenia trudnych rozmów. Mamy mapę kanałów komunikacyjnych – poziomy gry, w której gramy i rozliczne typy postaci, które z nami grają.

W latach 70. ubiegłego wieku dr Taibi Kahler, amerykański psychoterapeuta i psycholog kliniczny, opracował Process Communication Model (PCM) – teorie osobowości i modelu komunikacji. PCM stał się ważnym narzędziem w dziedzinie rozwoju osobistego, zarządzania, coachingu, terapii i wielu innych obszarach. Opiera się na założeniu, że ludzie mają różne typy osobowości, które wpływają na ich sposób myślenia, komunikowania się i zachowania w poszczególnych sytuacjach. Świat nie jest czarno-biały, a my i nasi rozmówcy zazwyczaj nie jesteśmy jednym konkretnym typem, tylko barwną ich układanką, czasami z jakimś konkretnym, przeważającym typem.

Główne założenia PCM obejmują:

1. Typy osobowości: PCM identyfikuje ich sześć. Są podzielone na dwie kategorie: strukturalne (Empata, Marzyciel, Analityk) i procesowe (Działacz, Nieugięty, Buntownik). Każdy typ osobowości ma swoje charakterystyczne cechy, preferencje komunikacyjne i motywacje.

2. Kanały komunikacyjne: PCM opisuje sześć, odpowiadają różnym typom osobowości. W zależności od dominującego typu osobowości danej osoby, pewne kanały komunikacyjne są bardziej skuteczne w przekazywaniu informacji i nawiązywaniu relacji.

3. Zasady motywacyjne: każdy typ osobowości ma swoje własne główne potrzeby motywacyjne, które muszą być zaspokojone, aby osiągnąć pełny potencjał. Ich zrozumienie pozwala lepiej motywować i wspierać innych.

4. Bloki komunikacyjne: przeszkody w komunikacji, które mogą prowadzić do nieporozumień i konfliktów między ludźmi o różnych typach osobowości.

Kim jestem? Kim jesteś Ty, mój rozmówco?

Każdy z nas reprezentuje unikalną kombinację sześciu typów osobowości, a ich rozłożenie determinuje silne strony, źródła motywacji, preferowane schematy komunikacyjne oraz przyczyny sytuacji konfliktowych i stresujących. Zachęcam was do przyjrzenia się waszej kombinacji i w dalszym kroku do analizy, z jakimi mieszkankami typów osobowości komunikuje się wam gładko, a z jakimi trudno.

Analityk

Cechy charakterystyczne:

1. • systematyczny, logiczny i lubi analizować fakty;
   • silne strony: dokładność, precyzja;
   • motywacja: potrzeba zrozumienia i logicznego myślenia;
   • styl komunikacji: spokojny, merytoryczny.

Komunikacja z typem Analityk zgodnie z Process Communication Model (PCM) może być skuteczna, jeśli weźmiemy pod uwagę ich preferencje i styl komunikacji. Oto kilka wskazówek, jak efektywnie komunikować się z Analitykami:

1. Dostarczaj konkretne i logiczne informacje: Analitycy cenią logiczne i precyzyjne przekazy. Unikaj nadmiaru emocji i skup się na faktach oraz logicznym uzasadnieniu swoich argumentów.

2.Unikaj nadmiernego nacisku emocjonalnego: Analitycy są bardziej skłonni do analizowania problemów racjonalnie niż emocjonalnie. Przyjmij spokojny i zrównoważony ton, aby uniknąć zbytniego nacisku na emocje, który może zniechęcić Analityka do dalszej interakcji.

3. Zapewniaj im czas na przetworzenie informacji: Analitycy potrzebują czasu na przemyślenie informacji, zanim podejmą decyzję. Nie spiesz ich i pozwól im na dokładną analizę.

4. Bądź przygotowany na pytania i dyskusję: Analitycy mają tendencję do zadawania pytań i analizowania szczegółów. Bądź przygotowany na pytania dotyczące szczegółów i dyskusję na temat poruszanych zagadnień.

5. Zwracaj uwagę na szczegóły: staraj się być dokładny w przekazywaniu informacji, unikaj ogólników i zwracaj uwagę na detale, które mogą być istotne dla Analityka.

6. Szukaj wspólnych obszarów zainteresowań: choć Analitycy skupiają się głównie na faktach i logicznym myśleniu, mogą być również zainteresowani dyskusją na temat swoich zainteresowań. Szukaj wspólnych obszarów, które mogą pomóc w budowaniu relacji.

Pamiętaj, że każdy Analityk może być nieco inny, więc ważne jest dostosowanie się do ich indywidualnych preferencji i potrzeb komunikacyjnych. Te wskazówki jednak stanowią ogólny przewodnik, który może pomóc w efektywnej komunikacji z typem Analityk zgodnie z PCM.

Nieugięty

Cechy charakterystyczne:

1. • wytrwały, zdeterminowany, skoncentrowany na celach;
   • silne strony: wytrwałość, konsekwencja;
   • motywacja: potrzeba osiągnięcia celów;
   • styl komunikacji: stanowczy, czasem uparty.

Komunikacja z typem Nieugięty zgodnie z PCM może być skuteczna, jeśli podejmiemy odpowiednie kroki uwzględniające ich preferencje i styl komunikacji. Oto kilka wskazówek, jak efektywnie komunikować się z Nieugiętymi:

1. Bądź bezpośredni i asertywny: Nieugięci cenią sobie klarowność i bezpośredniość w komunikacji. Wyrażaj swoje myśli i potrzeby w sposób jasny i stanowczy, unikając owijania w bawełnę.

2. Szanuj ich autonomię i niezależność: Nieugięci lubią kontrolować sytuację i podejmować decyzje samodzielnie. Staraj się szanować ich autonomię i unikaj narzucania im swoich pomysłów lub opinii.

3. Pozostań spokojny w obliczu konfliktu: Nieugięci mogą być uparci i stanowczy w sytuacjach konfliktowych. Zachowaj spokój i próbuj rozwiązać spór w sposób konstruktywny, unikając emocjonalnych wybuchów.

4. Zapewnij im przestrzeń do wyrażenia się: Nieugięci mogą być mniej skłonni do otwartego dzielenia się swoimi emocjami. Daj im czas i przestrzeń, aby mogli wyrazić swoje myśli i uczucia, jeśli zechcą.

5. Podkreśl wartość i praktyczność swoich pomysłów: Nieugięci cenią sobie praktyczność i funkcjonalność w podejmowaniu decyzji. Kiedy prezentujesz swoje propozycje, podkreśl ich wartość i korzyści, które mogą przynieść.

6. Bądź konsekwentny i rzetelny: Nieugięci doceniają ludzi, którzy trzymają się swoich słów i zobowiązań. Trzymaj się ustaleń, które z nimi zawarłeś.

7. Szukaj kompromisów, jeśli to możliwe: chociaż Nieugięci mogą być stanowczy w swoich przekonaniach, warto poszukiwać kompromisów i rozwiązań win-win w przypadku konfliktów lub różnic zdań.

Buntownik 

Cechy charakterystyczne:

1. • niezależny, kreatywny, spontaniczny;
   • silne strony: kreatywność, innowacyjność;
   • motywacja: potrzeba wolności i wyrażania siebie;
   • styl komunikacji: ekspresyjny, nieformalny.

Komunikacja z typem Buntownik zgodnie z PCM może być wyzwaniem, ale istnieją strategie, które mogą pomóc w efektywnym porozumiewaniu się z nimi. Oto kilka wskazówek:

1. Bądź otwarty i elastyczny: Buntownicy cenią sobie autonomię i niezależność. Staraj się być otwarty na różnorodność pomysłów i elastyczny w podejściu do sytuacji, aby umożliwić im wyrażenie swojej indywidualności.

2. Utrzymuj spokój i zrównoważenie: Buntownicy mogą reagować na sytuacje emocjonalnie i impulsywnie. Zachowaj spokój, aby uniknąć eskalacji konfliktu.

3. Szanuj ich potrzebę wolności: Buntownicy nie lubią być kontrolowani ani ograniczani. Szanuj ich potrzebę autonomii i wolności, unikaj narzucania im swoich pomysłów lub opinii.

4. Używaj klarownej i bezpośredniej komunikacji: Buntownicy doceniają jasność w komunikacji. Wyrażaj swoje myśli i potrzeby w sposób prosty i zrozumiały, unikając zawiłych lub złożonych wyjaśnień.

5. Bądź autentyczny i prawdziwy: Buntownicy potrafią wyczuć fałsz i hipokryzję. Bądź szczery w swoich działaniach i słowach, aby zyskać ich zaufanie i szacunek.

6. Zwracaj uwagę na ich kreatywność i pomysłowość: Buntownicy często posiadają bogate życie wewnętrzne i otwarty umysł. Doceniaj ich pomysłowość i zdolności twórcze, dając im przestrzeń do wyrażania swoich unikalnych idei i inspiracji.

7. Bądź gotowy na dyskusję i negocjacje: Buntownicy lubią wyrażać swoje opinie i angażować się w dyskusje. Bądź gotowy na otwartą wymianę poglądów, szukając rozwiązań, które będą akceptowalne dla obu stron.

Działacz

Cechy charakterystyczne:

1. • towarzyski, entuzjastyczny, lubi współpracować;
   • silne strony: komunikatywność, charyzma;
   • motywacja: potrzeba uznania i kontaktu z innymi;
   • styl komunikacji: otwarty, pełen energii.

Komunikacja z typem Działacz zgodnie z PCM może być skuteczna, jeśli uwzględnimy ich preferencje i styl. Oto kilka wskazówek, jak efektywnie porozumiewać się z Działaczami:

1. Bądź konkretny i praktyczny: Działacze cenią sobie konkretne i praktyczne informacje, które mogą być natychmiast wykorzystane do działania. Wyrażaj się jasno i bez zbędnego owijania w bawełnę, skupiając się na istotnych dla nich faktach i celach.

2. Podkreśl możliwe do osiągnięcia cele: Działacze lubią wyznaczać sobie cele i podejmować działania w celu ich realizacji. Podkreślaj możliwość uzyskania konkretnych osiągnięć i korzyści płynących z podjętych działań.

3. Bądź aktywny i energiczny: Działacze są ludźmi energicznymi i dynamicznymi. Komunikuj się z nimi w sposób aktywny i pełen entuzjazmu, aby zyskać ich uwagę i zaangażowanie.

4. Bądź elastyczny i gotowy na zmiany: Działacze mogą szybko reagować na zmiany w otoczeniu i sytuacjach. Bądź elastyczny i gotowy na dostosowanie się do nowych warunków lub potrzeb, aby utrzymać ich zaangażowanie i motywację.

5. Bądź dostępny i otwarty na współpracę: Działacze lubią pracować w zespole i wymieniać się pomysłami z innymi. Bądź dostępny i otwarty na współpracę, zachęcając ich do udziału w projektach i inicjatywach.

6. Zachowuj pozytywne podejście: Działacze cenią sobie pozytywne podejście i optymizm wobec przyszłości. Zachowuj pozytywne nastawienie w komunikacji z nimi, wspierając ich w podejmowaniu działań i osiąganiu celów.

7. Bądź gotowy na szybkie decyzje: Działacze mogą podejmować szybkie decyzje i działać w oparciu o intuicję i impuls. Bądź gotowy na szybkie reakcje i podejmowanie decyzji w czasie rzeczywistym, aby utrzymać tempo i dynamikę komunikacji.

Empata

Cechy charakterystyczne:

1. • wrażliwy, empatyczny, dba o innych;
   • silne strony: empatia, zrozumienie;
   • motywacja: potrzeba akceptacji i harmonii;
   • styl komunikacji: troskliwy, wspierający.

Komunikacja z typem Empata zgodnie z PCM może być skuteczna, jeśli uwzględnimy ich wrażliwość emocjonalną i potrzeby. Oto kilka wskazówek, jak efektywnie porozumiewać się z Empatami:

1. Wyrażaj empatię i zrozumienie: Empaci cenią sobie otwartą i szczerą komunikację. Wyrażaj zainteresowanie wobec ich uczuć i doświadczeń, okazując im wsparcie.

2. Bądź gotowy na otwartą rozmowę o emocjach: Empaci są skłonni do otwartej dyskusji na temat emocji. Bądź gotowy na otwarte rozmowy o uczuciach i doświadczeniach, słuchając ich uważnie i odwzajemniając empatię.

3. Dostarczaj pozytywnych doświadczeń interpersonalnych: Empaci czerpią satysfakcję z pozytywnych interakcji z innymi ludźmi. Dostarczaj im pozytywnych doświadczeń, okazując życzliwość i troskę.

4. Unikaj konfrontacji i agresji: Empaci nie lubią konfliktów i agresji. Unikaj tego typu komunikacji, starając się rozwiązywać konflikty w sposób spokojny i pokojowy.

5. Szanuj ich potrzebę czasu dla siebie: Empaci potrzebują czasu dla siebie, aby przetworzyć swoje emocje i doświadczenia. Szanuj ich potrzebę prywatności i czasu na regenerację, nie narzucając im swojej obecności, gdy tego nie chcą.

6. Bądź autentyczny i szczery: Empaci cenią sobie te cechy w komunikacji. Kieruj się nimi w swoich słowach i działaniach, unikając fałszywych obietnic lub manipulacji.

7. Podkreśl wartość relacji międzyludzkich: Empaci są skłonni do budowania głębokich i znaczących relacji. Podkreśl wartość waszej, okazując im wsparcie i oddanie.

Marzyciel 

Cechy charakterystyczne:

1. • kreatywny, z wyobraźnią, lubi tworzyć;
   • silne strony: kreatywność, wizjonerstwo;
   • motywacja: potrzeba tworzenia i inspiracji;
   • styl komunikacji: refleksyjny, pełen pomysłów.

Komunikacja z typem Marzyciel zgodnie z PCM może być skuteczna, jeśli uwzględnimy ich kreatywność, wyobraźnię i potrzeby. Oto kilka wskazówek, jak efektywnie porozumiewać się z Marzycielami:

1. Podążaj za ich kreatywnością: Marzyciele są ludźmi twórczymi i pełnymi pomysłów. Podziwiaj ich otwartość na nowe idee, wspierając w realizacji marzeń i aspiracji.

2. Bądź otwarty na dyskusję o wizjach i pomysłach: Marzyciele lubią rozmawiać o swoich… marzeniach. Bądź otwarty na dyskusję na temat ich pomysłów i aspiracji, słuchając ich uważnie i okazując zainteresowanie.

3. Dostarczaj inspirujące doświadczenia: Marzyciele czerpią inspirację z pozytywnych doświadczeń i współpracy z innymi. Dostarczaj im inspirujące doświadczenia i wspieraj w realizacji ich marzeń, wspierając i okazując entuzjazm.

4. Bądź elastyczny i otwarty na zmiany: Marzyciele mogą mieć tendencję do zmieniania swoich pomysłów i planów w trakcie działania. Bądź otwarty na zmiany kierunków, wspierając ich w realizacji nowych idei i aspiracji.

5. Okazuj zrozumienie i empatię: Marzyciele mogą mieć skomplikowane emocje i potrzeby. Bądź wyrozumiały, słuchając ich uważnie i okazując wsparcie w trudnych chwilach.

6. Bądź cierpliwy i wyrozumiały: Marzyciele mogą potrzebować czasu na przetworzenie swoich emocji i pomysłów. Bądź cierpliwy, dając im przestrzeń do wyrażania siebie i realizacji swoich marzeń.

7. Wspieraj ich w konkretnych działaniach: pomóż Marzycielom przekształcać pomysły w konkretną akcję. Wspieraj ich w podejmowaniu kroków w kierunku realizacji marzeń, dostarczając im konstruktywnej pomocy i wsparcia.

Zostawiam was na kolejne cztery tygodnie z wiedzą na temat typów osobowości i zachęcam do aktywnego przyglądania się sobie samym w sytuacjach trudnych komunikacyjnie. Do dostrzeżenia tego, który typ osobowości jest u was przeważający, jakie zachowania waszego rozmówcy działają na was pozytywnie, a jakie negatywnie. W kolejnym kroku do obserwacji, jak wy, jako przywódcy, radzicie sobie z komunikacją z osobami, u których dany typ osobowości jest przeważający. W czerwcowym numerze przyjrzymy się kanałom komunikacyjnym, ich rozumieniu z perspektywy PCM – matrycy z niezwykle ciekawą teorią analizy transakcyjnej.