Archibald Sinclair nie tylko wyglądał niczym potencjalny kandydat do filmowej roli Jamesa Bonda, ale także część swojej zawodowej kariery spędził w kręgach iście bondowskich. Do polityki wszedł w zasadzie w ostatniej chwili, aby – jako brytyjski liberał – odegrać w niej jeszcze bardziej doniosłą rolę. Jego aktywność przypadła na okres, w którym Partia Liberalna stanowiła już cień swojej dawnej potęgi, a przed jej politykami zamykały się ostatnie okazje do pełnienia funkcji rządowych.
Sinclair urodził się w 1890 r. jako syn szkocko-amerykańskiej pary małżeńskiej. Już w wieku 5 lat został jednak sierotą i trud wychowania Archibalda przejęła rodzina, pomieszkiwał i u dziadków, i u stryja, i u ciotki. Rodzina ojca była niezwykle majętna, a w dodatku już w 1912 r. Archibald odziedziczył po dziadku tytuł baroneta oraz kolosalną posiadłość ziemską w szkockim Caithness (stał się jednym z największych posiadaczy ziemskich w całym kraju). Krótko wcześniej ukończył Eton i w 1910 r. jako adept Royal Military College został przyjęty do elitarnej jednostki brytyjskiej armii, Life Guards. Był w zasadzie ustawiony do końca życia, pasjonował się pilotowaniem samolotów i grą w polo. Został także dość bliskim przyjacielem Winstona Churchilla, wtedy polityka Partii Liberalnej, a nawet nieomal poślubił jego szwagierkę. Sinclair był w swoich młodych latach zresztą bożyszczem kobiet, niewykluczone, że mówimy tu o najbardziej przystojnym polityku w dziejach europejskiego ruchu liberalnego.
Zanim jednak rozpoczęła się jego przygoda polityczna, jako wojskowy walczył na zachodnim froncie I wojny światowej. Od 1915 r. był prawą ręką generała Seely’ego w mieszanej brytyjsko-kanadyjskiej brygadzie, aby następnie dojść do stopnia majora w oddziałach broni maszynowej Life Guards. Od 1916 r. do końca wojny służył jako zastępca Churchilla w szóstym batalionie piechoty szkockiej, którym ten dowodził po rezygnacji ze stanowiska rządowego (za swoją służbę Sinclair został odznaczony). Odtąd Sinclair i Churchill ufali sobie bezgranicznie, także gdy mieli w przyszłości kierować innymi politycznymi partiami.
Po wojnie Sinclair podążył więc za Churchillem do polityki i współpracował z nim do 1922 r., gdy ten zasiadał w koalicyjnym rządzie z udziałem liberałów najpierw jako minister wojny, a potem ds. kolonii. Właśnie w tym okresie został łącznikiem Churchilla z szefostwem służb specjalnych (szef MI6, Stewart Menzies, został jego osobistym przyjacielem). Miał szerokie kontakty do międzynarodowych agentów brytyjskich, a także sprawował polityczną „pieczę” nad szeregiem operacji podejmowanych w ZSRR.
Samodzielną ścieżkę w polityce Sinclair rozpoczął zdobyciem mandatu w Izbie Gmin w 1922 r., gdy w arcyliberalnym okręgu wyborczym obejmującym jego szkockie włości pokonał urzędującego posła własnej partii (w tle był konflikt frakcji byłych premierów Asquitha i Lloyda Goerge’a, z których Sinclair popierał ostatniego). W parlamencie elokwentny Sinclair szybko stał się ważną postacią w ławach opozycji. Współpracował z Lloydem Georgem nad projektem progresywnej reformy rolnej, był ponadto mocnym głosem za udzieleniem Szkocji częściowej autonomii. W 1930 r. został parlamentarnym whipem liberałów.
Pomimo spadającego co wybory znaczenia Partii Liberalnej Sinclair zdobywał spore wpływy. W 1931 r. zorganizował w swoim domu poufne spotkanie z udziałem sceptycznych wobec własnego lidera konserwatystów Churchilla i Brendana Brackena, szefa liberałów Lloyda George’a, laburzysty Harolda Nicolsona oraz… Oswalda Mosleya, byłego torysa i byłego laburzysty, który właśnie założył „Nową Partię”. Rozmowa dotyczyła możliwości zrobienia rewolucji na brytyjskiej scenie politycznej (planu nie podjęto, a Mosley rok później założył partię faszystowską). Bardziej owocne były jego rozmowy z liderami Partii Pracy, które poskutkowały wejściem liberałów latem 1931 r. do kryzysowego „rządu narodowego” Ramsaya MacDonalda. W nim Sinclair objął stanowisko sekretarza stanu ds. Szkocji i wszedł w skład gabinetu.
Liberałowie, partia wolnego handlu, nie mogli jednak zaakceptować polityki laburzystów i torysów odnośnie wprowadzenia ceł zaporowych w ramach tzw. preferencji imperialnej i już w 1932 r. przeszli do opozycji. Sicnlair został liderem partii po wyborach w 1935 r., gdy jego poprzednik Herbert Samuel stracił mandat w Izbie Gmin. Miał kierować liberałami przez dekadę, do końca II wojny światowej.
Jako szefa partii Sinclaira charakteryzowała odraza wobec wszelkich dyktatur i dyktatorów ówczesnej Europy. Popierał ideę Ligi Narodów i koncepcje bezpieczeństwa zbiorowego, gardził tymi, którzy chcieli „rozumieć Hitlera”. Wraz z Churchillem i szeregiem innych ważnych postaci życia politycznego współtworzył Radę Antynazistowską. Był agresywnym wręcz krytykiem polityki appeasementu, przez wielu atakowany więc za nawoływanie do wojny z państwami Osi (w istocie od ok. 1936 r. Sinclair nawoływał do intensywnych zbrojeń). Oczywiście jednoznacznie potępił porozumienie monachijskie, a we wrześniu 1939 odrzucił zaproszenie Neville’a Chamberlaina do gabinetu, domagając się jego dymisji.
Do rządu Sinclair wrócił w maju 1940, znów razem z Churchillem, i objął aż do końca wojny stanowisko ministra ds. obrony lotniczej. Choć w realiach wojennych to Churchill podejmował samodzielnie kluczowe decyzje, Sinclair odegrał istotną rolę w trakcie zarówno „bitwy o Anglię”, jak i przy bombardowaniu celów w Niemczech (usiłował unikać bombardowań terenów zamieszkanych i kierować ostrze ataku na cele przemysłowe; wokół bombardowania Drezna, któremu się sprzeciwił, wybuchł być może jego jedyny poważniejszy konflikt polityczny z Churchillem).
Po zakończeniu wojny Sinclair optował za kontynuacją koalicji, ale partyjni koledzy wymusili na nim samodzielny start liberałów w wyborach 1945, co skończyło się zdobyciem tylko 12 mandatów. Sinclair stracił swój mandat i w efekcie przywództwo w partii. Jego próba powrotu do Izby Gmin w wyborach w 1950 r. także się nie udała. W 1952 r. Sinclair został wicehrabią i uzyskał miejsce w Izbie Lordów. Planowano przejęcie przez niego stanowiska lidera liberałów w niej, a Churchill – znów premier – chciał mianować go ministrem. Wszystko pokrzyżował wylew, który znacznie ograniczył jego aktywność. W 1959 r. drugi wylew wyeliminował go z życia publicznego. Archibald Sinclair zmarł w roku 1970.
Fundacja Liberté! zaprasza na Igrzyska Wolności w Łodzi w dniach 10 – 12.09.2021.
Dowiedz się więcej na stronie: https://igrzyskawolnosci.pl/
Partnerami strategicznymi wydarzenia są: Łódź oraz Łódzkie Centrum Wydarzeń.
