4 czerwca 2009 Polacy po dwudziestu latach pierwszy raz świętowali swój ogromny sukces – udaną transformację. W obchody rocznicy zaangażowało się społeczeństwo: ludzie, szkoły, organizacje, samorządy, nie zwracano uwagi na to, co zrobi rząd, prezydent i inni przedstawiciele władzy państwowej.
Świętowaliśmy prawdziwie i RAZEM. Stworzyliśmy obywatelskie Święto Wolności – w rocznicę przełomowych wyborów do Sejmu i Senatu, które zapoczątkowały niezwykłą drogę polskiej transformacji.
Do Inicjatywy RAZEM 89 przystąpiło więcej niż 150 organizacji, szkół i samorządów z ponad 50 miejscowości: od Świnoujścia do Przemyśla, od Suwałk do Zgorzelca. Zrealizowano 250 inicjatyw o bardzo zróżnicowanej skali i zasięgu: od pokazu filmów w szkole w Resku po wielki projekt Wyłącz System, który miał miejsce na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie; od spotkania w Drezdenku do ogólnopolskiego happeningu Tak dla Wolności, zorganizowanego w 14 miastach przez Stowarzyszenie Projekt: Polska. Na stronie www.razem89.pl zarejestrowaliśmy prawie 80 tysięcy podziękowań, a ponad 80 tytułów, w tym i Liberté! zmieniło 4-ego czerwca swoje logotypy na pisane sławną „Solidarycą”. Tak więc tego dnia cała Polska świętowała dwudziestą rocznicę wolności.
Jak do tego doszło?
Zaczęło się od kilku spotkań, jeszcze we wrześniu i w październiku. Grupy przedstawicieli z Fundacji im. Stefana Batorego, Polsko Amerykańskiej Fundacji Wolności, Fundacji Wspomagania Wsi, Domu Spotkań z Historią, Fundacji Forum Obywatelskiego Rozwoju, Stowarzyszenia Projekt:Polska, Stowarzyszenia Wolnego Słowa, Fundacji Ośrodka KARTA. Wspomniana grupa powołała Społeczny Komitet: Inicjatywa 1989-2009, nazwa (szczęśliwie) została zmieniona na RAZEM 89. Stworzono zespół, który miał pokierować inicjatywą, a przygotowanie strategii kampanii oraz prowadzenie większości działań sekretariatu powierzono Stowarzyszeniu Projekt:Polska.
Przeprowadziliśmy serię spotkań eksperckich – z historykami i uczestnikami przemian (udział wzięli m.in. Aleksander Smolar i Konstanty Gebert), z młodymi liderami opinii, oraz dwa spotkania z korespondentami zagranicznymi. Podczas wszystkich dyskusji powtarzano: „Udało nam się dlatego, że potrafiliśmy się porozumieć i działać RAZEM. Byliśmy w tym konsekwentni”. Dla osób, które wzięły udział w spotkaniach, właśnie to wspólne działanie stało się symbolem przemian 1989. Spotkania podsumowała grupa DDB i po intensywnej pracy mieliśmy założenia strategii. Zatem RAZEM 89 – to będzie nasz motyw przewodni.
Startujemy
Start kampanii zaplanowaliśmy na 6 lutego – dwudziestą rocznicę rozpoczęcia obrad Okrągłego Stołu. Czasu zatem było mało, a do wykonania ogrom pracy. BNA opracowało logo RAZEM 89 (przygotowane specjalnie w wielu językach – RAZEM wolność wywalczyła przecież cała Europa Środkowa). Trwały intensywne prace nad stroną internetową, została utworzona kwatera główna i sekretariat. W styczniu zostały rozesłane też pierwsze informacje do pozarządowych instytucji o powstaniu Inicjatywy – momentalnie przyłączyło się kilkadziesiąt organizacji. Gdy „wici” zostały już rozpuszczone, na jedno z roboczych spotkań wszedł lekko spóźniony Henryk Wujec, z najnowszymi informacjami z rządu: „Wygląda na to, że uruchomiliśmy lawinę, która nas przykryje” – powiedział i poinformował, że rząd powołał grupę, która ma zająć się rocznicą 4 czerwca. Lawina faktycznie została uruchomiona, ale co dalej?
5 lutego strona w wersji podstawowej została uruchomiona (samo to było już dużym osiągnięciem), a informacje prasowe przygotowane (koordynacją PR Inicjatywy zajmowała się również grupa ze Stowarzyszenia Projekt: Polska). Jednym słowem, zwarci i gotowi odliczaliśmy czas do konferencji prasowej, inaugurującej kampanię. Konferencja zorganizowana była w Fundacji Batorego; wzięli w niej udział: Aleksander Smolar, Henryk Wujec, Jacek Michałowski i Szymon Gutowski. Na starcie Inicjatywa RAZEM 89 liczyła ponad 30 partnerów, a na naszej stronie internetowej było już opisanych kilkanaście inicjatyw, związanych z obchodami dwudziestolecia wolności.
Początek
Pierwsze tygodnie upłynęły na intensywnym informowaniu, że inicjatywa powstała i poszukiwaniu funduszy. Kończyliśmy projekt i rozwijaliśmy stronę internetową. Codziennie dołączały kolejne organizacje, pojawiały się nowe inicjatywy. Niestety pora roku i pogoda nie zachęcała do entuzjastycznego świętowania, RAZEM 89 rozkręcało się systematyczne, acz powoli.
Pierwsze duże wydarzenia
W marcu Inicjatywa RAZEM 89 zaczyna nabierać rozpędu, przyłączają się kolejne organizacje, szkoły, samorządy. Działania Inicjatywy finansowane są cały czas tylko ze środków, jakie przeznaczyli inicjatorzy, tak więc prawie całą energię zespołu koordynującego kampanię pochłania walka o dofinansowanie z Narodowego Centrum Kultury. Mimo trudności w ramach RAZEM 89 realizowane są pierwsze duże inicjatywy: spotkanie z Lechem Wałęsą, zorganizowane przez Stowarzyszenie Projekt: Polska na Uniwersytecie Gdańskim oraz wielki koncert Solidarni z Białorusią, organizowany przez Inicjatywę Wolna Białoruś. Z różnych stron spływają także informacje o kolejnych wydarzeniach, które przygotowują członkowie RAZEM 89.
W międzyczasie udaje się wyprodukować pierwszą partię koszulek i kubeczki, które niebawem na biorą cech kultowości. Uruchomiona zostaje także druga odsłona strony internetowej, w zasadzie rozbudowanego portalu, który zawiera: codziennie aktualizowane kalendarium „zdarzyło się 20 lat temu”, informacje o 1989 roku, rozbudowaną czytelnie, bank pomysłów, galerię oraz zwiększającą się bazę inicjatyw.
Kop i młyn
Kulminacja – 4 czerwca zbliża się wielkimi krokami, a my cały czas dostajemy informacje, że „za tydzień będzie odpowiedź” w sprawie dofinansowania z NCK. Każdego dnia spływają kolejne inicjatywy z całej Polski. RAZEM 89 pojawia się z dużym stoiskiem na dniu otwartym w sejmie 3 maja (m.in. Jacek Żakowski, Tomasz Sianecki, Andrzej Morozowski i Grzegorz Miecugow prowadzą konkursy wiedzy o 1989 roku), a tydzień później pojawiamy się na Paradzie Schumana.
W połowie maja o 4 czerwca robi się coraz głośniej za sprawą konfliktu na linii prezydent-premier-stoczniowcy. Naszym motywem jest działać RAZEM i razem cieszyć się z wywalczonej wolności, więc wysyłamy stroną kubeczki, tak by 4 czerwca można było wznieść toast za wolność. Tego samego dnia kubeczki pojawiają się w programie Tomasza Lisa, a premier Tadeusz Mazowiecki na antenie mówi, że RAZEM to świetna inicjatywa, kubek, rzecz jasna, ma już od jakiegoś czasu. Słowa premiera dają „kopa” i ładują akumulatory całemu zespołowi. Z każdym dniem spływa coraz więcej informacji o różnych inicjatywach, które odbędą się w ramach RAZEM 89 w całej Polsce. Trzy tygodnie przed 4 czerwca otrzymujemy dofinansowanie z Ministerstwa Kultury i Europejskiego Centrum Solidarności; zdecydowana większość środków przeznaczona jest na materiały. Przed nami karkołomne zadanie – w dwa tygodnie skoordynować produkcję i rozesłać do ponad 150 partnerów w 51 miastach olbrzymią ilość materiałów.
Ostatnie tygodnie i 4 czerwca
Kilka dni przed 4 czerwca wystartowała strona www.razem89.pl/dziekujemy. Do 5 czerwca ponad 75 tys
ięcy ludzi podziękowało za wolność, a dodatkowo kilka tysięcy wpisało imienne podziękowania dla konkretnych osób: dla Jacka Kuronia, Bronisława Geremka, Tadeusza Mazowieckiego, ale także dla rodziców, przyjaciół, sąsiadów.
W tym samym czasie w największych stacjach telewizyjnych pojawiają się spoty RAZEM 89: animowany oraz z udziałem: Joanny Szczepkowskiej, Mai Komorowskiej, Zbigniewa Zamachowskiego, Michała Żebrowskiego, Jana Frycza, Krzysztofa Zanussiego, Borysa Szyca, Andrzeja Chyry, Krzysztofa Kolbergera, Urszuli Dudziaka, Tomasza Stańko, Justyny Steczkowskiej, Reni Jusis, Grzegorza Miecugowa, Szymona Majewskiego, Grzegorza Markowskiego, Marcina Mellera, Mateusza Kusznierewicza. Prawie każdy, kto go zobaczył mówił, że ciarki przeszły mu po plecach.
W międzyczasie rusza akcja RAZEM 89 w sieci Multikino i Silverscreen. Wszyscy pracownicy noszą koszulki RAZEM, pojawiają się specjalne plakaty, przed projekcjami filmów „lecą” spoty. Wszystko daje niesamowity efekt (szczególnie pracownicy robią wrażenie).
Niecały tydzień przed 4 czerwca w Polskę ruszają paczki z materiałami. Zgodnie z zasadą racjonalności paczka dla wszystkich organizacji w mieście idzie na jeden adres. Przesyłka w postaci palety materiałów RAZEM 89, to duży szok.
4 czerwca 2009 – dwadzieścia lat po wyborach
Dzień rozpoczął się tradycyjnie od przeglądu prasy i portali internetowych. 81 tytułów, w tym największe dzienniki i portale internetowe, zmieniły swoje logotypy na pisane „Solidarycą”, wszędzie dodano informację „jest to akcja zainicjowana przez RAZEM 89 – www.razem89.pl”. Wszystko udało się utrzymać w tajemnicy do ostatniej chwili, chociaż przygotowania trwały prawie miesiąc. Stały kontakt z Jerzym Janiszewskim, autorem logotypu „Solidarności”, który wyrażał zgodę z Hiszpanii, oraz rozmowy z mediami przyniosły niesamowity skutek. W całym nakładzie „Gazety Wyborczej” pojawiła się wlepka RAZEM, którą do teraz można spotkać w pociągu, na poczcie, czy nawet na torbie przechodnia.
Od rana w całej Polsce świętowano: najróżniejsze inicjatywy, spotkania, koncerty, happeningi, wystawy. Wszędzie pojawiły się koszulki, flagi, plakaty „RAZEM 89 – świętujemy odzyskanie Wolności”. W Katowicach zorganizowano Lot ku Wolności, w Pile wystawę, we Wrocławiu Festiwal’89, a w całej Polsce happening Tak dla Wolności Stowarzyszenia Projekt : Polska.
W Warszawie rozpoczyna się projekt Wyłącz System na Krakowskim Przedmieściu. Sztab RAZEM 89 w Hotelu Europejskim w Warszawie obsługuje ponad 100 wolontariuszy, którzy rozdają naklejki przechodniom na Krakowskim Przedmieściu, w centrum ciężko zobaczyć choć jedną osobę bez naklejki. Inicjatywa RAZEM 89 pojawia się na Żoliborzu, koło domu Jacka Kuronia.
O 20:00 na Placu Konstytucji w Niespodziance, gdzie 20 lat wcześniej ogłoszono wyniki wyborów, na toast zebrało się kilkaset osób. Wzniósł go premier Tadeusz Mazowiecki, kubkiem RAZEM. W pierwszych słowach podziękował Inicjatywie RAZEM 89. Na koncertach w Warszawie i Gdańsku pojawiają się flagi RAZEM 89. Polska świętuje odzyskaną wolność.
W sobotę 6 czerwca w kilku miastach w Polsce odbyła się jeszcze impreza Klubowa Noc Wolności, a w pierwszym tygodniu tego miesiąca pojawiło się ponad 20 relacji telewizyjnych oraz kilkaset relacji prasowych i radiowych. Z całej Polski spływały informacje o udanych inicjatywach, zdjęcia, wzajemne podziękowania.
4 czerwca 2009 był prawdziwie obywatelskim Świętem Wolności.
