Jak mantra wraca diagnoza „kryzysu stanowienia prawa”, inflacji prawodawstwa czy kolonizacji przez prawo coraz to nowych obszarów życia społecznego, prowadzącej do omnipotencji państwa. Szczególne miejsce w procesie degradacji systemu legislacyjnego zajmują lata 2015-2023. […] Dalsze utrzymywanie istniejących dysfunkcji procesu stanowienia prawa oraz jego niskiej jakości rodzi realne zagrożenia dla obywateli i przedsiębiorców. Jest to jeden z czynników erozji zaufania do państwa oraz hamowania rozwoju gospodarczego, jak również oligarchizacji życia publicznego. Polski nie stać na kontynuację tego stanu.
„Odwrót od patolegislacji? Diagnoza AD 2023 i perspektywy na przyszłość” to raport przygotowany przez kancelarię prawną Jabłoński Koźmiński i Wspólnicy Adwokaci i Radcowie Prawni we współpracy z Fundacją Liberté! oraz Fundacją na rzecz Wolności i Rządów Prawa „Instytut Cycerona”.
POBIERZ RAPORT
Jak mantra wraca diagnoza „kryzysu stanowienia prawa”, inflacji prawodawstwa czy kolonizacji przez prawo coraz to nowych obszarów życia społecznego, prowadzącej do omnipotencji państwa. Szczególne miejsce w procesie degradacji systemu legislacyjnego zajmują lata 2015-2023, niosące ze sobą instrumentalizację parlamentu jako władzy prawodawczej, iluzoryczność procesów prawodawczych (pozorne konsultacje społeczne, ucieczka do projektów poselskich, fasadowość oceny skutków regulacji, tzw. „wrzutki legislacyjne”), notoryczne uchwalanie ustaw obarczonych błędami, które mają być naprawione podczas „przyszłych nowelizacji”, ignorowanie głosów ekspertów, podejmowanie decyzji prawodawczych w oderwaniu od wiedzy i dowodów naukowych. Przyspieszenie tych zmian nastąpiło podczas pandemii COVID-19, a także obecnie, w obliczu wojny w Ukrainie.
Dalsze utrzymywanie istniejących dysfunkcji procesu stanowienia prawa oraz jego niskiej jakości rodzi realne zagrożenia dla obywateli i przedsiębiorców. Jest to jeden z czynników erozji zaufania do państwa oraz hamowania rozwoju gospodarczego, jak również oligarchizacji życia publicznego. Polski nie stać na kontynuację tego stanu.
Nadchodzące wybory mogą być nie tylko politycznym punktem zwrotnym, lecz również stanowić nowe otwarcie w zakresie praktyki legislacyjnej. Trzeba jednak podkreślić, że osiągnięcie tego rezultatu nie jest oczywiste – przyszłym rządzącym będą zagrażały te same pokusy, co obecnym. Pragmatyka polityczna wygrywała bowiem już wcześniej z potrzebą zachowania odpowiedniego poziomu legislacji, choć oczywiście nie w takim stopniu jak obecnie. Realnym jest zagrożenie, iż głęboka degradacja procesu prawodawczego w ostatnich latach okaże się być trendem trwałym.
Tym samym – wobec skali i powagi patologii ostatnich lat – warunkiem sanacji legislacji jest nie tylko zmiana otoczenia instytucjonalnego (nowelizacja obowiązujących przepisów oraz przebudowa wybranych instytucji zaangażowanych w proces legislacyjny), lecz również jednoczesna trwała zmiana postaw decydentów. Powodzenie tego ostatniego przedsięwzięcia jest uzależnione od zinternalizowania przeświadczenia o opłacalności zachowania wysokich standardów legislacyjnych, a ściślej mówiąc – o nieopłacalności kierunku przeciwnego. Wymaga to stworzenia w ramach systemu prawno-politycznego i ustrojowego szeregu bodźców – sygnałów alarmujących uczestników systemu oraz opinię publiczną o niepożądanych działaniach legislacyjnych. Wymuszałyby one również reakcję i zajęcie stanowiska przez projektodawcę.
Autor raportu: dr Michał Jabłoński – doktor nauk prawnych, adwokat z kilkunastoletnim doświadczeniem w obsłudze sporów sądowych i administracyjnych w jednej z największych kancelarii prawnych na świecie, reprezentujący klientów m.in. przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, Sądem Najwyższym, Trybunałem Konstytucyjnym i Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Autor kilkudziesięciu publikacji naukowych. Doświadczony wykładowca akademicki i dydaktyk (m.in. prowadził zajęcia na WPiA UW, szkolenia w Szkole Prawa Polskiego w Kijowie i Lwowie, zajęcia dla aplikantów adwokackich), autor kilkudziesięciu opracowań naukowych, w tym kilku książek. Uczestnik debat, konferencji oraz autor licznych wypowiedzi o charakterze popularno-naukowym i publicystycznym. Nominowany w rankingu Rising Stars – Prawnicy Liderzy Jutra 2019. Zaangażowany społecznie, m.in. jako pełnomocnik pro bono w wielu postępowaniach sądowych mających charakter tzw. litygacji strategicznej.
Cały raport jest dostępny w wygodnym do czytania na nośnikach formacie pdf
Poniżej zamieszczamy zdjęcia z panelu „Raport Liberté!: Odwrót od patolegislacji? Diagnoza AD 2023 i perspektywy na przyszłość”, który odbył się podczas tegorocznych Igrzysk Wolności.
W spotkaniu wzięli udział:
- Jarosław Bełdowski – adiunkt w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, członek Zespołu Bankowości i Finansów,
- Krzysztof Izdebski – ekspert prawny Fundacji im. Stefana Batorego,
- Jakub Karnowski – ekonomista, finansista, menedżer,
- Krzysztof Kwiatkowski – prawnik, polityk i urzędnik państwowy, senator VII i X kadencji, poseł na Sejm VII kadencji,
- Ewa Marcjoniak – adwokatka,
- Arkadiusz Myrcha – polityk i prawnik, radca prawny, samorządowiec, poseł na Sejm RP,
- Grzegorz Rychwalski – wiceprezes Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego,
- Tomasz Trela – działacz samorządowy i polityk, poseł na Sejm RP,
- Miłosława Zagłoba – radczyni prawna.
Moderacja: Michał Jabłoński – adwokat, partner zarządzający kancelarii Jabłoński Koźmiński i Wspólnicy, prezes zarządu Fundacji na rzecz Wolności i Rządów Prawa – Instytut Cycerona.
fot. HOLLYBABA
